Grzyb Podosphaera leucotricha jest sprawcą mączniaka jabłoni. Obok parcha jabłoni jest to najgroźniejsza choroba występującą na jabłoniach we wszystkich fazach rozwoju. Zagrożenie epidemiologiczne ze strony mączniaka uzależnione jest od przebiegu warunków pogodowych, podatności odmiany i wielkości źródła infekcji. Odmianami wykazującymi wysoką podatność na tę chorobę są m.in. ‘Cortland’, ‘Ligol’, ‘Paulared’, ‘Idared’ oraz ‘Early Geneva’.
[envira-gallery id=”39599″]Mączniak jabłoni jest chorobą szczególnie groźną dla młodych drzewek, ponieważ hamuje wzrost i rozwój pędów, co utrudnia formowanie i prawidłowe wyprowadzenie koron. Szczególną zatem uwagę należy poświęcić dbałości o stan zdrowotny młodych drzew. U jabłoni owocujących, choroba przyczynia się głównie do obniżenia plonowania, ale także hamuje wzrost młodych pędów. Przy corocznym silnym występowaniu może również dochodzić do deformacji korony i obniżenia mrozoodporności drzew.
Objawy
Dla mączniaka charakterystyczny jest biały, mączysty nalot. Porażeniu podlegają wszystkie nadziemne części drzewa. Silnie zainfekowane pąki mogą zamierać jeszcze przed rozwinięciem się. Liście wyrastające ze słabiej porażonych pąków są zazwyczaj zdeformowane, drobne, a pędy – skrócone (fot. 1). Na porażonych liściach w późniejszej części sezonu wegetacyjnego początkowo występuje delikatny mączysty nalot (podobny do mgiełki), który z czasem gęstnieje i ciemnieje. Objawom tym towarzyszą niewyraźne chlorotyczne przebarwienia (fot. 2). Z rozwojem choroby liście mogą się zwijać wzdłuż nerwu głównego, zasychać od wierzchołka i opadać. Infekcja z liści przenosi się na pędy, których wzrost jest znacznie zahamowany. Porażone przestają rosnąć, a po opadnięciu liści mogą zamierać od wierzchołka (fot. 3). Infekcja mączniakiem kwiatów powoduje ich drobnienie i deformację, a także sterylność pręcików i słupków. Silnie zainfekowane kwiaty w czasie rozwoju zasychają i zamierają nie zawiązując owoców (fot. 4).
Porażenie zawiązków owocowych (fot. 5) we wczesnych fazach rozwojowych prowadzi do ich deformacji, ordzawienia, pękania, a nawet opadania. Efektem infekcji wyrośniętych już owoców są ordzawienia, których przyczyny producenci często upatrują w skutkach niskiej temperatury lub reakcji na środki ochrony roślin. W przypadku ordzawienia spowodowanego porażeniem mączniakiem, zaobserwować można czasami na owocach delikatną siateczkę utworzoną przez grzybnię patogenu, co rozwiewa wątpliwości co do ich pochodzenia.
Warunki zimowania i rozwoju
W warunkach klimatycznych Polski P. leucotricha zimuje przede wszystkim w postaci grzybni, która przerasta z pędów do młodych pąków, zanim stwardnieją łuski okrywające. Zimująca w pąkach grzybnia zajmuje przestrzenie między łuskami lub między zawiązkami liści i organów kwiatowych. Liście i pędy rozwijające się z porażonych pąków są głównym źródłem infekcji wiosennych. Drugorzędne znaczenie w epidemiologii i zimowaniu patogena odgrywają powstające pod koniec okresu wegetacji owocniki stadium workowego (doskonałego) grzyba.
Infekcji wtórnych dokonują zarodniki konidialne. Dochodzi do nich w temperaturze 10–28°C i przy niskiej wilgotności powietrza. Z uwagi na budowę zarodników do infekcji niekonieczne jest zwilżenie liści. Chorobie sprzyjają ciepłe i suche lata oraz łagodne zimy. Z uwagi na większą wrażliwość porażonych grzybnią mączniaka pąków na niską temperaturę, jej spadki zimą do –26°C i na przedwiośniu do –19°C, prowadzą do załamania nasilenia choroby w następnym sezonie (odbudowa następuje w zależności od warunków pogodowych po 3 lub 4 sezonach).
Strategia ochrony
Rozpoczęcie ochrony jabłoni przed grzybem P. leucotricha powinno być poprzedzone wczesnowiosennymi lustracjami oraz wycięciem pędów z objawami porażenia mączniakiem. O zagrożeniu sadu decydują infekcje, do których dochodzi najczęściej jeszcze przed kwitnieniem jabłoni. Opóźnienie pierwszych zabiegów znacznie utrudnia dalszą ochronę. Zabieg przed kwitnieniem wykonujemy, gdy porażenie pędów na jabłoniach przekracza 4%. Ochronę kontynuujemy wykonując zabiegi co 7–10 dni. Decyzję o kontynuacji ochrony w drugiej części sezonu wegetacyjnego trzeba podjąć po przeprowadzonej w końcu czerwca lustracji. Do zwalczania mączniaka jabłoni należy stosować tylko środki zarejestrowane w tym celu, uwzględniając fazę rozwojową jabłoni. Aby uniknąć poważniejszych błędów, przed zastosowaniem środków ochrony roślin, należy dokładnie zapoznać się z ich etykietą-instrukcją stosowania (zmianie mogły ulec m.in. zakres stosowania, dawka). Do zabiegów zwalczających można zastosować: triazole, pirymidyny, strobiluryny, karboksyamidy, preparaty ftalimidowidowe lub siarkowe. Dobrym rozwiązaniem na trudny sezon, może być nowo zarejestrowany preparat Kendo 50 EW, z nowej grupy chemicznej – fenyloacetamidów. Preparat wykazuje bardzo dobre działanie zapobiegawcze i interwencyjnie. Daje możliwość elastycznego zastosowania w trakcie największego zagrożenia chorobą.
fot. 1–3a, 5 M. Kołacz
fot. 3b, 4 A. Łukawska
