Monitorowanie szkodników

    Katarzyna Kupczak

    przez
    Informator Sadowniczy
    -

    Integrowana ochrona roślin nakłada na profesjonalnych użytkowników środków ochrony roślin (ś.o.r.), obowiązek stosowania tych produktów wyłącznie w uzasadnionych przypadkach. W okresie wegetacji roślin wykluczone jest obecnie profilaktyczne używanie zoocydów. W obowiązkowych ewidencjach zabiegów ochrony należy także bezwzględnie zamieszczać informacje dotyczące powodu przeprowadzenia zabiegów. Zazwyczaj decyzja powinna być wynikiem stwierdzenia przekroczenia przez populację szkodnika progu ekonomicznego zagrożenia.

    [envira-gallery id=”39777″]

    Uniknąć strat

    Aby przekonać się o tym, że próg ekonomicznego zagrożenia został przekroczony, należy używać narzędzi pomocnych w potwierdzeniu tego faktu. Do najprostszych należą różnego typu pułapki – barwne, zapachowe, feromonowe, pokarmowe (tabela). Każdy profesjonalny sadownik powinien zatem korzystać z tego udogodnienia, szczególnie że jest ono przydatne także do identyfikacji szkodników, szacowania liczebności populacji, ustalenia optymalnego terminu zabiegu. Można się oczywiście wspierać sygnalizacjami (mass media, ODR, PIORiN, IOR–PIB, komercyjni doradcy), jednak zmienność występowania i rozwoju szkodników (zależna od przebiegu warunków atmosferycznych, głównie temperatury) w obrębie jednego sadu bywa tak duża, że radziłabym prowadzenie indywidualnego monitoringu w obrębie poszczególnych kwater.

    O tym, że szkodnik obecny jest w uprawie, można oczywiście przekonać się po zaobserwowaniu osobników (różnych stadiów rozwojowych), bądź objawów żerowania. W obu przypadkach podjęcie decyzji o zabiegu w takich momentach jest już bardzo spóźnione i efekty ochrony bywają niesatysfakcjonujące. Uszkodzeń owoców roślina już nie zregeneruje, rany może oczywiście zabliźnić, ale takie owoce nie będą stanowiły towaru handlowego najwyższej jakości. Nie nadają się także do przechowywania. Mogą one być zbyte jedynie jako produkt przemysłowy.

    Szkody, z jakimi miewamy do czynienia po wystąpieniu agrofagów, nie są wyłącznie bezpośrednie. Często pośrednia szkodliwość jest znacznie bardziej niebezpieczna – wiele agrofagów (w tym spora grupa owadów) jest wektorami chorób wirusowych i fitoplazmatycznych roślin. O ile zniszczenie populacji szkodnika jest możliwe, o tyle w Polsce nie ma zarejestrowanych środków, którymi można by wyleczyć rośliny z chorób wirusowych bądź fitoplazmatycznych.

    Rozmieszczenie określonych pułapek w poszczególnych kwaterach sadu i systematyczna ich kontrola są wskazane w celu podjęcia decyzji o rozpoczęciu ochrony w strategicznym terminie, gwarantującym najwyższą skuteczność zabiegu.

    Przykłady pułapek, dostępnych komercyjnie, do monitoringu wybranych szkodników

    Monitorowany szkodnik

    Nazwa pułapki

    Typ

    Termin zainstalowania pułapek*

    Drosophila suzukii
    (‘muszka plamoskrzydła’)

    Drosophhila suzukii [VARL]

    pułapka pokarmowa/zapachowa

    początek dojrzewania owoców pestkowych

    Miodówki gruszowe (Psylloidea)

    Żółte tablice lepowe

    lepowa/żółta

    przed kwitnieniem (połowa kwietnia – połowa maja) i po kwitnieniu

    Mszyce (Aphididae)

    Nasionnica trześniówka
    (Rhagoletis ceras)

    Ekolep żółty

    lepowa/żółta

    połowa/koniec maja – połowa lipca

    Rhagoletis cerasi [PALz]

    Pułapki zapachowe lepowe
    na nasionnicę trześniówkę

    lepowa/wabik zapachowy

    Rhagoletis cingulata (nasionnica)

    Rhagoletis cingulata [PALz]

    lepowa/żółta

    Ogrodnica niszczylistka
    (Phyllopertha horticola)

    HORTODOR

    feromon

    koniec maja – czerwiec

    Owocnice
    (Hoplocampa spp.)

    Ekolep biała

    lepowa/biała

    faza różowego pąka (jabłonie)/białego pąka (śliwy) – koniec kwitnienia

    Białe tablice lepowe

    Hoplocampa spp. [PALf]

    Owocówka jabłkóweczka
    (Cydia pomonella)

    POMODOR

    feromon

    I pokolenie – 1. dekada maja do połowy czerwca
    II pokolenie – od lipca lub przez cały okres lotu motyli – od 1. dekady maja

    Zestaw standardowy na owocówkę jabłkóweczkę

    feromonowa/trójkątna

    Deltastop CP

    Cydia pomonella [RAG]

    KreyoMET TRAP

    feromonowa/fotografująca,
    z automatycznym podłączeniem do komputera

    Owocówka południóweczka
    (Grapholita molesta)

    Deltastop GM

    feromonowa/trójkątna

    W Polsce zwójka ta nie występuje. Jest jednak stwierdzana (wg służb fitosanitarnych Federacji Rosyjskiej) w przesyłkach polskich jabłek. Od dwóch lat prowadzony jest monitoring na terenie naszego kraju. Nie stwierdzono ani jednego osobnika. Na Węgrzech pułapki wywiesza się na początku kwietnia. Lot motyli 2 lub 3 pokoleń trwa od połowy kwietnia do połowy września. W warunkach klimatycznych Polski motyle pojawiałyby się znacznie później. Być może z początkiem maja.

    Grapholita molesta [RAG]

    Owocówka śliwkóweczka
    (Grapholita funebrana)

    GRAPODOR

    feromon

    przez cały okres lotu motyli – od początku maja

    Zestaw standardowy na owocówkę śliwkóweczkę

    feromonowa/trójkątna

    Deltastop GF

    Grapholita funebrana [RAG]

    Płatkówka pstrocineczka
    (Hedya nubiferana)

    Deltastop HN

    feromonowa/trójkątna

    przez cały okres lotu motyli – od połowy maja do połowy sierpnia

    Hedya nubiferana [RAG]

    Przeziernik jabłoniowiec
    (Synanthedon myopaeformis)

    MYOPODOR

    feromon

    przez cały okres lotu motyli – od 2. dekady maja do początku sierpnia

    Synanthedon myopaeformis [RAG, VARs+]

    feromonowa/trójkątna
    i kominowa

    Skośnik brzoskwiniaczek
    (Anarsia lineatella)

    ANARODOR

    feromon

    I pokolenie – od 3. dekady maja do połowy lipca
    II pokolenie – od końca lipca do połowy września

    Zestaw standardowy na skośnika brzoskwiniaczka

    feromonowa/trójkątna

    Anarsia lineatella [RAG]

    Wydłubka oczateczka
    (Spilonota ocellana)

    SPILODOR

    feromon

    przez cały okres lotu motyli – od końca maja

    Zestaw standardowy na wydłubkę oczateczkę

    feromonowa/trójkątna

    Deltastop SO

    Spilonota ocellana [RAG]

    Toczyk gruszowiaczek
    (Leucoptera scitella, syn. L. xitella)

    Zestaw standardowy na toczyka gruszowiaczka

    feromonowa/trójkątna

    I pokolenie – faza zielonego pąka
    II pokolenie – 1. dekada lipca

    Leucoptera scitella [RAG]

    Trociniarka torzyśniad
    (syn. torzyśniad kasztanówka; Zeuzera pyrina)

    Zeuzera pyrina [VARb3]

    feromonowa/tunelowa/barwna/attract&kill

    koniec czerwca – sierpień

    Trociniarka czerwica
    (Cossus cossus)

    Cossus cossus [VARb3]

    koniec maja – lipiec

    Zwójka bukóweczka
    (Pandemis heparana)

    Zestaw standardowy na zwójkę bukóweczkę

    feromonowa/trójkątna

    przez cały okres lotu motyli – od połowy czerwca do sierpnia

    Deltastop PH

    Pandemis heparana [RAG]

    Zwójka koróweczka
    (Enarmonia formosana)

    ENARODOR

    feromon

    przez cały okres lotu motyli – od połowy maja

    Zestaw standardowy na zwójkę koróweczkę

    feromonowa/trójkątna

    Enarmonia formosana [RAG]

    Zwójka rdzaweczka
    (Archips podana)

    ARCHODOR

    feromon

    przez cały okres lotu motyli – od końca maja

    Zestaw standardowy na zwójkę rdzaweczkę

    feromonowa/trójkątna

    Archips podana [RAG]

    Zwójka różóweczka
    (Archips rosana)

    ROSODOR

    feromon

    przez cały okres lotu motyli – od połowy czerwca do końca lipca

    Zestaw standardowy na zwójkę różóweczkę

    feromonowa/trójkątna

    Archips rosana [RAG]

    Zwójka siatkóweczka
    (Adoxophyes orana)

    ADOXODOR

    feromon

    przez cały okres lotu motyli – od końca maja

    Zestaw standardowy na zwójkę siatkóweczkę

    feromonowa/trójkątna

    Deltastop AO

    Adoxophyes orana [RAG]

    fot. K. Kupczak