Rynek wiśni i ich przetworów
Według wrześniowych szacunków GUS zbiory wiśni w 2010 r. były niższe niż w roku poprzednim o 24% i wyniosły 145 tys. ton (rys. 1). O spadku zadecydowały bardzo niekorzystne warunki pogodowe w całym okresie wegetacji, a zwłaszcza rozwój chorób po nadmiernych opadach deszczu i przy ograniczonych możliwości prowadzenia zabiegów ochrony. Mniej tych owoców zebrano także w innych krajach europejskich, w tym w Serbii i na Węgrzech – czołowych, obok Polski producentach wiśni w Europie, a równocześnie liczących się eksporterach przetworów z tych owoców na rynek unijny.
[envira-gallery id=”41989″]Szacuje się, że produkcja mrożonych wiśni w Polsce w sezonie 2010/11 wyniesie ok. 65 tys. ton, wobec 79-80 tys. w poprzednim. Niemal czterokrotnie – do rekordowo niskiego poziomu 3,5-4 tys. ton zmniejszy się produkcja zagęszczonego soku wiśniowego. Znaczenie głębszy niż mrożonek, spadek produkcji koncentratu soku wiśniowego spowodowany był wyższymi cenami oferowanymi producentom przez zakłady zamrażalnicze niż produkującymi soki zagęszczone. Zakłady chłodnicze płaciły również więcej za wiśnie gorszej jakości, które w latach poprzednich wykorzystywane były w produkcji soków.
Głębokie zachwianie równowagi podażowo-popytowej spowodowało silny wzrost cen przetworów z wiśni na rynku europejskim (ale też światowym) i w polskim eksporcie. Przewiduje się, że w sezonie bieżącym ceny eksportowe mrożonych wiśni będą ponad dwukrotnie wyższe niż w 2009/10 r. i osiągną rekordowy poziom 1,35-1,4 euro/kg (rys. 2). Aż 4,5-5 euro/kg mogą wynieść ceny eksportowe zagęszczonych soków wiśniowych. Te bardzo wysokie ceny w eksporcie powinny utrzymać się aż do przyszłorocznych zbiorów.
Niskie zbiory w kraju i wzrost cen eksportowych przetworów spowodowały, że ceny skupu wiśni do mrożenia i tłoczenia zwiększyły się w relacji do 2009 r. 3,5-krotnie do rekordowego poziomu – odpowiednio 2,8 i 2,1 zł/kg (rys. 3). Opłacalność produkcji wiśni w 2010 r. wyniosła ok. 120%, podczas gdy w czterech poprzednich latach produkcja ta była nieopłacalna (w 2009 r. ceny skupu stanowiły zaledwie 44% kosztów produkcji). Opłacalne będzie również przetwórstwo wiśni na mrożonki i zagęszczone soki. Marże przetwórcze w produkcji tych przetworów mogą być nawet wyższe niż w 2009/10 r.
Rynek jabłek w 2010/11 r.
Według wrześniowych ocen GUS, zbiory jabłek w 2010 r. były o 20% mniejsze niż w roku poprzednim i wyniosły 2105 tys. ton. (rys. 4) Według ocen ekspertów krajowych i uczestników rynku, spadek zbiorów był znacznie większy. Niższe niż w 2010 r. były w obecnej dekadzie zbiory jabłek jedynie w 2007 r. Produkcja jabłek obniżyła się również w większości krajów europejskich, w tym w Rosji i Niemczech – największych odbiorcach jabłek i ich przetworów w Europie oraz w Chinach – czołowym, obok Polski, eksporterze tych produktów w świecie.
Z powodu mniejszych zbiorów, ceny skupu jabłek deserowych w Polsce w 2010/11 r. będą dwukrotnie wyższe niż w poprzednim i wyniosą ok. 1,8 zł/kg. Niemal dwukrotnie wyższe mogą być ceny eksportowe tych owoców, a czterokrotnie (średnio do 0,65-0,7 zł/kg) zwiększą się ceny jabłek „przemysłowych” oferowanych przez zakłady wytwarzające zagęszczony sok jabłkowy. To efekt wzrostu cen w eksporcie koncentratu soku jabłkowego. W sezonie 2009/10 wyniosły one 0,7 euro/kg, w bieżącym przekroczą 1,5 euro/kg. Na tak znaczący wzrost wpłynęły niższe zbiory w Polsce, Chinach i większości pozostałych krajów, a także niski poziom zapasów na początku sezonu.
Ceny skupu jabłek wykorzystywanych w produkcji zagęszczonego soku jabłkowego systematycznie zwiększały się od początku bieżącego sezonu. W sierpniu wyniosły (loco zakład) ok. 0,4 zł/kg, we wrześniu 0,5 zł/kg, w październiku 0,75 zł/kg, a w I połowie listopada aż 0,85 zł/kg (rys. 5). Wielkość podaży jabłek do przetwórstwa w dalszych miesiącach sezonu (większość podaży zrealizowana została jesienią) zależały będą przede wszystkim od popytu na jabłka na rynku krajowym, a głównie w eksporcie w drugiej połowie sezonu.
Opłacalność produkcji jabłek w 2010/11 r. będzie znacznie wyższa niż w sezonie poprzednim. Opłacalność produkcji zagęszczonego soku jabłkowego będzie wysoka, pod warunkiem utrzymania na wysokim poziomie cen w eksporcie tego produktu do końca sezonu. Poziom cen w drugiej połowie sezonu kształtowany będzie skalą dostaw na rynek europejski z Chin i poziomem oferowanych przez ten kraj cen, a także wielkością produkcji i podaży w krajach Ameryki Płd. Istotny jest stopień akceptacji przez konsumentów wysokiego poziomu cen wytwarzanych z koncentratu soku jabłkowego – soków pitnych, nektarów i napojów.
