Truskawki należą do najbardziej znanych i uprawianych na największą skalę roślin jagodowych. Ogólna powierzchnia uprawy wszystkich roślin jagodowych
w Polsce w 2019 r wynosiła 150 tysięcy ha, przy plonie 525 tysięcy ton. Uprawy truskawek zajmowały w 2019 roku powierzchnię 52 tysięcy ha, a zebrano z nich 185 tysięcy ton owoców co daje 35% ogólnej produkcji. Tak ważna pozycja w produkcji jest nieprzypadkowa, nie wszyscy chyba też wiemy dlaczego, choć owoce te są ulubionymi owocami Polaków.
Powyższe dane potwierdzają jak ważnym gatunkiem jest truskawka, która na półkach sklepowych obecna jest praktycznie przez cały rok, ale kojarzy się wszystkim z pierwszym rozpoczynającym sezon owocem zbieranym z własnego ogródka.
Truskawka (Fragaria ananassa) jest gatunkiem stosunkowo młodym nie występującym naturalnie w przyrodzie. Powstała poprzez skrzyżowanie dwóch odmian poziomek: chilijskiej (Fragaria chiloensis) z wirginijską (Fragaria virginiana), przez botanika Antoine’a Nicolasa Duchesne’a pracującego dla król Francji Ludwik XIV. Pierwsze owoce truskawek pojawiły się w sklepach w Londynie w 1830 r, cena za nowy gatunek była dość wysoka dlatego spożywanie tych owoców było przywilejem ludzi zamożnych.
Obecnie truskawki to owoce powszechnie dostępne. Istnieje kilka tysięcy odmian truskawek. Uprawiane są w niemal we wszystkich krajach z klimatem umiarkowanym oraz w chłodniejszych rejonach podzwrotnikowych. Owocują od połowy maja do późnej jesieni (okresy owocowania są różne w zależności od gatunku i sposobu uprawy).
Swoją popularność zawdzięczają charakterystycznemu aromatowi i smakowi przy niewielkiej wartości energetycznej (32 kcal/100 g) są dobrym źródłem składników bioaktywnych. Truskawki to cenne źródło kwasu L-askorbinowego (witaminy C) i związków polifenolowych. Odznaczają się one jedną z najwyższych aktywności przeciwutleniających wśród owoców. Wykazują również aktywność antymikrobiologiczną, zwłaszcza w stosunku do bakterii z rodzajów Salmonella i Staphylococcus.
W jednej szklance truskawek znajduje się 82 mg witaminy C, co stanowi 120% dziennego zapotrzebowania u dorosłych. Owoce dostarczają także witamin z grupy B (tiaminę, ryboflawinę, niacynę, pirydoksynę, kwas foliowy) oraz witaminy A i E. Karoten, czyli prowitamina A, bierze udział w procesie widzenia oraz ma wpływ na prawidłowy wzrost dzieci i młodzieży. Wyjątkowe właściwości zdrowotne truskawek wynikają z szeregu obecnych w nich składników mineralnych. Do najcenniejszych należą: potas (aż 153 mg
w 100 g owoców), fosfor, wapń, żelazo, magnez, cynk i mangan. Ponadto truskawki zawierają sporo błonnika pokarmowego oraz takich korzystnych dla organizmu ludzkiego substancji, jak bromelina, kwercetyna, kwas elagowy, fitoncydy, antocyjany (owoce zawdzięczają im czerwoną barwę), pektyny i sole organiczne.
w 100 g owoców), fosfor, wapń, żelazo, magnez, cynk i mangan. Ponadto truskawki zawierają sporo błonnika pokarmowego oraz takich korzystnych dla organizmu ludzkiego substancji, jak bromelina, kwercetyna, kwas elagowy, fitoncydy, antocyjany (owoce zawdzięczają im czerwoną barwę), pektyny i sole organiczne.
Dieta bogata w truskawki wpływa korzystnie na układ krążenia. Zawarty w owocach potas zmniejsza niebezpieczeństwo wystąpienia choroby niedokrwiennej serca i obniża ciśnienie krwi. Korzystnie na pracę serca wpływają także błonnik, witamina C i magnez.
Witamina C działa jako przeciwutleniacz zapobiega utlenianiu frakcji LDL (złego cholesterolu) cholesterolu, co korzystnie wpływa na naczynia krwionośne i zapobiega powstawaniu miażdżycy . Naukowcy udowodnili, że spożywanie 180 mg witaminy C (np. w postaci 140 g truskawek plus 115 g brokułów dziennie) skutkuje wyższym poziomem HDL (dobrego cholesterolu).
Truskawki są bogatym źródłem antyoksydantów – witaminy C, A, kwercetyny, manganu, kwasu elagowego. Przeciwutleniacze, zwalczając nadmiar wolnych rodników, spowalniają procesy starzenia się organizmu oraz hamują mutacje komórek, tym samym zapobiegają chorobom nowotworowym. Kwas elagowy jest antyoksydantem, który wspiera układ odpornościowy i przeciwdziała substancjom rakotwórczym zarówno syntetycznym, jak i naturalnie występującym w żywności. Truskawki ponadto mogą neutralizować rakotwórcze działanie nitrozoamin, które zawarte są w produktach przetworzonych.
Oprócz witaminy C i kwasu elagowego truskawki zawierają także flawonoidy, również będące przeciwutleniaczami, takie jak: antocyjany, katechiny, kwercetyna oraz kemferol . Te substancje stanowią kompleks antyoksydacyjy. Pomagają obniżyć ryzyko chorób naczyniowo- -sercowych przez zahamowanie oksydacji cholesterolu LDL, wpływają na stabilność blaszek miażdżycowych, poprawę funkcji śródbłonka naczyń i zmniejszenie tendencji do zakrzepicy żylnej. Dzięki temu zmniejsza się ryzyko chorób układu sercowo-naczyniowego, co zostało potwierdzone naukowo. Spożywanie co najmniej trzech porcji truskawek tygodniowo może zmniejszyć ryzyko zawału serca u kobiet nawet o jedną trzecią – wykazali naukowcy z USA i Wielkiej Brytanii.
Obecne w truskawkach witaminy z grupy B i magnez regulują pracę układu nerwowego, obniżają napięcie i wpływają na dobre samopoczucie. Korzystnie na pracę mózgu oddziałują zawarte w owocach antyoksydanty, potas (polepsza koncentrację), a także mangan, który sprzyja szybkiemu przekazywaniu impulsów nerwowych, poprawia pamięć i zapobiega zmęczeniu. Mangan jest także ważnym budulcem hormonu tarczycy – tyroksyny.
Wapń, fosfor i mangan, których dostarczają truskawki, mają wpływ na utrzymanie prawidłowego uwapnienia kośćca. Zapobiegają osteoporozie, co pośrednio przekłada się na mniejszą częstotliwość występowania zapaleń stawów i złamań kości.
Truskawki mają niski indeks glikemiczny (IG = 40), ponieważ zawierają one łatwo przyswajalne cukry – glukozę i fruktozę. Ponadto są bogate w błonnik, który pomaga regulować poziom cukru we krwi, dlatego nie tylko zapobiegają rozwojowi cukrzycy, ale też są bezpieczną przekąską dla diabetyków. Błonnik stanowi około 26% zawartości węglowodanów w truskawkach. Jedna porcji truskawek (100g) dostarcza 2 gramy błonnika – zarówno rozpuszczalnego, jak i nierozpuszczalnego. Błonnik pokarmowy jest ważny dla żywienia przyjaznych bakterii w jelitach i poprawy zdrowia układu trawiennego – zapobiega rozwojowi raka jelita grubego i odbytnicy.
Zawarty w truskawkach kwas foliowy (witamina B9), jest ważny dla prawidłowego wzrostu tkanek i funkcji komórek – co ma podstawowe znaczenie dla kobiet w ciąży.
Truskawki są bogate w pektyny, błonnik i kwasy organiczne, które regulują trawienie i przyspieszają przemianę materii. Procesy te usprawnia także bromelina (enzym, który wspomaga metabolizm białek) oraz mangan (ułatwia trawienie tłuszczu, chroni przed wzdęciami i zaparciami). Bromelina jest pomocna w trawieniu białek, a także usuwaniu toksyn z organizmu, w gojeniu się ran, a także regenerację mięśni po intensywnym wysiłku. Substancja ta poprawia mikrokrążenie, pomaga ponadto w usuwaniu wody z organizmu. Dzięki tym właściwościom truskawki stanowią doskonałą podstawę diet odchudzających. Mają w dodatku bardzo niską wartość kaloryczną (około 30 kcal w 100 g), a dzięki sporej zawartości błonnika są sycące.
Spożywanie truskawek dobrze wpływa na zęby, działa wybielająco i zapobiega osadzaniu się kamienia nazębnego. Zwalcza zapaleniami jamy ustnej, przez działanie przeciwzapalne, oczyszczające i regeneracyjne.
Dobroczynne właściwości truskawek wpływają na kondycję skóry. Zawarte w owocach antyoksydanty opóźniają jej starzenie się, antocyjany i fitoncydy działają przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie. Fosfor wzmacnia włosy i paznokcie. Na bazie wyciągów (olejków) z „nasion” truskawek powstaje wiele preparatów kosmetycznych do pielęgnacji całego ciała.
Wszystkie opisane właściwości truskawek dowodzą ich pozytywnego wpływu na nasze zdrowie. Pokazują jak ważne jest ich spożywanie dlatego w czasie sezonu należy je spożywać w dużych ilościach i pod każdą postacią co na pewno nie przyczyni się do wzrostu wagi wręcz przeciwnie może ją obniżyć.
Promocja polskiej truskawki jest częścią kampanii „Czas na polskie superowoce!” finansowanej z Funduszu Promocji Owoców i Warzyw. Kampania to wspólny projekt organizacji branżowych i grup producentów. Promuje współpracę i zaangażowanie plantatorów w kreowanie popytu. Celem jest promocja pojęcia polskie superowoce – borówek, malin, truskawek, czarnej porzeczki, mini-kiwi, jagody kamczackiej, aronii – owoców wyjątkowo bogatych w składniki szczególnie korzystne dla naszego zdrowia i urody. W których produkcji i eksporcie jesteśmy jednym ze światowych liderów. Plantatorzy połączyli siły, by skuteczniej budować nawyk codziennego spożywania filiżanki polskich superowoców gdy trwa na nie sezon w Polsce, czyli od kwietnia do października.
Truskawka rozpoczyna jagodową sztafetę.
