Spacerem po sadzie (5)

Sytuacja w naszych sadach powoli się klaruje. Mniej więcej wiadomo, co i gdzie zostanie na drzewach. Teraz pozostaje nam podejmować bieżące decyzje związane z ochroną, nawożeniem i dokarmianiem dolistnym poszczególnych kwater.

Wiele na to wskazuje, że ten sezon będzie należał do tych, w których będziemy obserwować wzmożoną gradację wielu gatunków szkodników. Wraz z licznym ich pojawem, wystąpią pewnie problemy z ich zwalczaniem. Już w tej chwili poważnym problemem na jabłoni jest mszyca jabłoniowo-babkowa.

Mszyca jabłoniowo-babkowa

 

Wkrótce dołączy do niej mszyca jabłoniowa.

Mszyca jabłoniowa

Na czereśniach i wiśniach, w które pewnie większości sadownikom nic chce się nawet zaglądać, licznie występuje mszyca wiśniowo-przytuliowa.

Objawy żerowania mszycy wiśniowo-przytuliowej

Nadal w sadach obecne są gąsienice zwójki różóweczki i to w zróżnicowanych stadiach rozwojowych.

Gąsienica zwójki różóweczki

Systematycznie rośnie zagrożenie ze strony pryszczarków.

Swoją obecność sygnalizują już także pryszczarki

Przed nami walka z owocówkami, zwalczanie tych szkodników może być w tym sezonie z jednej strony konieczne – mamy mniej owoców, a z drugiej strony trudniejsze, z uwagi na zapowiadaną zmienną pogodę.

Motyle owocówki jabłkóweczki mają ciało długości do 9 mm. Rozpiętość skrzydeł samicy może wynosić do 20 mm a samców do 16 mm. Przednie skrzydła motyli są brunatnopopielate z kilkoma złocistymi paseczkami określanymi, jako „lusterka”. Skrzydła drugiej są pary jasnobrązowe. Jaja owocówki jabłkóweczki są prawie okrągłe, tuż po złożeniu perłowe, opalizujące.  Gąsienice po wylęgu z jaj są maleńkie – około 1 mm długości, w końcowej fazie rozwoju osiągają kilkanaście milimetrów. Gąsienice początkowo są żółtawe, później różowawe. U starszych gąsienic na ciele dobrze widoczne są szare brodawki.

Zimują gąsienice w oprzędach, w różnorakich ukryciach – pod korą drzew, w spękaniach kory, w szczelinach palików oraz poza drzewami i poza sadem. W drugiej połowie kwietnia gąsienice przepoczwarczają się, stadium poczwarki zależnie od warunków może trwać do 5 tygodni. Wylot motyli pierwszego pokolenia rozpoczyna się w naszych warunkach zwykle w połowie maja. Gdy wiosna jest wczesna i ciepła może nastąpić to wcześniej nawet w pierwszej dekadzie maja, gdy wiosna jest zimna i późna motyle mogą pojawić się później – pod koniec maja.

Wylot jest rozciągnięty w czasie i może trwać nawet do sześciu tygodni. Lot motyli nie jest równomiernie rozłożony w czasie, charakteryzuje się dwoma szczytami. Pierwszy możemy zaobserwować w chwili pojawu pierwszych motyli, drugi – występuje zwykle w drugiej połowie czerwca. Motyle owocówki jabłkóweczki latają o zmierzchu i w nocy.

Samice mogą składać jaja już w 2 – 3 dniu po wylocie. Loty motyli i składanie jaj jest jednak bardzo silnie uzależnione od temperatury powietrza. Intensywne składanie jaj przez samice ma miejsce w temperaturze powyżej 15oC. Jaja są składane pojedynczo, najczęściej na owocach (z boku owoców lub w zagłębieniu szypułkowym) rzadziej na liściach. Samice generacji zimowej składają więcej jaj niż te z generacji letniej. Rozwój jaj jest także bardzo silnie uzależniony od temperatury powietrza. Średnio od złożenia jaj do wylęgu gąsienic upływa od kilku (6-8 dni) do kilkunastu dni. W temperaturach niesprzyjających okres ten może wydłużyć się nawet do 3 tygodni.

We własnym sadzie możemy prowadzić praktyczne obserwacje stopnia rozwoju jaj owocówki. Na 3-4 dni przed wylęgiem gąsienic w jajach pojawia się różowy pierścień, widoczny przez osłonki jaja – jest on zaczątkiem przewodu pokarmowego gąsienicy. Na 1-2 dni przed wylęgiem widać w jaju czarną główkę gąsienicy. Obserwacje te mogą być bardzo pomocne w ustalaniu terminu wylęgu gąsienic, a tym samym terminu ich zwalczania.

Gąsienice po wylęgu przebywają na powierzchni owocu, następnie wgryzają się do jego wnętrza powodując robaczywienie. Gąsienice w owocu przechodzą 4 stadia rozwojowe, piąte przechodzą po opuszczeniu owoców, w ukryciach. Gąsienice najwcześniej wylęgające się przepoczwarczają się dając początek generacji letniej (drugiemu pokoleniu), zaś te wylęgające się później zimują w kryjówkach. Motyle drugiego pokolenia pojawiają się drugiej połowie lipca i na początku sierpnia. Szkody wyrządzane przez pokolenie letnie są bardziej dotkliwe dla sadowników. Mianowicie uszkadzane są owoce już wyrośnięte. Gąsienice tego pokolenia także mogą uszkadzać po kilka owoców, bez drążenia korytarzy do ich wnętrza.

Samica owocówki śliwkóweczki dorasta do 7 mm długości, rozpiętość jej skrzydeł może wynosić do 14 mm. Samce są mniejsze, dorastają do 6 milimetrów, a rozpiętość ich skrzydeł dochodzi do 10 mm. Skrzydła przednie motyli są szarobrązowe z bardzo charakterystycznym wzorem złożonym z czarnobrązowych plamek. Skrzydła tylne są szarobrązowe bez żadnych wzorków. Są wyraźnie jaśniejsze niż przednie. Jaja po złożeniu są przezroczyste, następnie matowieją i w końcu stają się woskowożółte. Podobnie jak u pokrewnego gatunku występującego na jabłoniach, na 1-2 dni przed wylęgiem w jaju pojawia się dobrze widoczna czarna główka gąsienicy.  Młode gąsienice są białe z czarną głową, później stają się różowe z brązową głową. Gąsienice dorastają do 12 mm.

Szkodnik w naszych warunkach rozwija dwa pokolenia. Zimują gąsienice w ukryciach, w spękaniach kory na pniach, na glebie – w trawie, pod liśćmi, w glebie. Śmiertelność gąsienic owocówki śliwkóweczki w okresie zimy może być bardzo duża i wynieść, według danych zawartych w literaturze, nawet 50 % populacji. Gąsienice przepoczwarczają się od połowy kwietnia i w maju. Loty motyli pierwszego pokolenia rozpoczynają się w pierwszej połowie maja i mogą trwać do połowy lipca. Osobniki męskie i żeńskie pojawiają się w sadzie śliwowym jednocześnie.

Podobnie jak pokrewny gatunek opisany wyżej, owocówka śliwkóweczka jest motylem latającym o zmierzchu i w nocy. Składanie jaj samice rozpoczynają w kilka dni po wylocie, w temperaturze przekraczającej 12oC.  W ciągu swojego życia samice mogą złożyć maksymalnie 50 jaj. Pierwsze z nich możemy zaobserwować na owocach śliw w końcu maja lub początku czerwca. Czas inkubacji jaj trwa, zależnie od temperatury, 9-12 dni. Gąsienica po wylęgu wgryza się do owocu. Jej rozwój trwa do trzech tygodni. Dojrzała gąsienica opuszcza robaczywy owoc i oprzędza się w ukryciu na pniu lub na powierzchni gleby. Część tych gąsienic pozostaje w diapauzie do następnego roku, część natomiast przepoczwarcza się i daje początek drugiemu pokoleniu. Wylot motyli letniego pokolenia rozpoczyna się w drugiej połowie lipca i może trwać do połowy/końca września. Loty pokolenia letniego są liczniejsze niż pierwszego. Samice tego pokolenia składają również więcej jaj.  Proces ten trwa od drugiej połowy lipca aż do końca sierpnia lub dłużej. Gąsienice drugiego pokolenia mogą dojrzeć i zejść na zimowanie lub mogą być wyniesione z sadu w czasie zbioru owoców.

 

Tekst i zdjęcia: Marcin Oleszczak, Intermag

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Please enter your comment!
Please enter your name here