Z ogromnym smutkiem zawiadamiamy, że 29 maja zmarł prof. dr hab. Eberhard Makosz, wieloletni autor, a następnie konsultant wydawanego w Krakowie, naszego miesięcznika „Hasło Ogrodnicze”. Początkowo, jeszcze jako doktor wspomagał swoją wiedzą redaktorów działu sadowniczego, a od 1999 r. – profesor Makosz był autorytetem dla prowadzących nowopowstały, w ramach „HO”, dział „Rynek”.
W pamięci całego grona ogrodników związanych z produkcją owoców pozostanie jako ten, który dokonał jednej z rewolucji w naszym sadownictwie – wdrożył swoją idée fixe, wbrew większości środowiska polskich naukowców zajmujących się sadownictwem – zasadę sadów karłowych (wówczas pod marką „podgórskiej korony wrzecionowej”). Początkowo dotyczyła ona jabłoni, ale w następnej kolejności: grusz, śliw, czereśni. A impuls …?
Po „złotej dekadzie”, jaką dla polskich sadowników były lata 70. ub.w. przyszły chude lata 80., podczas których producenci owoców z małych gospodarstw z powiatów nowosądeckiego i limanowskiego coraz bardziej tracili rynki zbytu na rzecz jabłek z Sandomierszczyzny czy rejonu Warki i Grójca. Sady na Pogórzu dawały mniejsze plony owoców niższej jakości, a produkcja była w tym rejonie droższa niż w innych. Obserwując te tendencje prof. dr hab. Eberhard Makosz – wówczas doktor, pracownik Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach i Spółdzielni Ogrodniczej Ziemi Sądeckiej – doszedł do wniosku, że ratunkiem dla sadowników z tych terenów może być tylko zmiana modelu sadu i doboru odmian. Takie intensywne, nowoczesne sady rosły już na zachodzie Europy.
Dyskusje o tym, jak poprawić malejącą dochodowość sadownictwa podgórskiego, trwały w rejonie od początków lat 80. ub.w., ale dopiero w 1986 r. udało się z dewizowych funduszy Centrali Spółdzielni Ogrodniczo-Pszczelarskich zakupić pierwszą partię 1500 holenderskich drzewek na podkładce ‘M.9’. Posadzono je wiosną 1986 r. w gospodarstwach powiatów nowosądeckiego i limanowskiego. Żadne z drzewek nie ucierpiało w zimie 1986/1987, co wzmocniło argumenty o możliwości rozwijania w Polsce nowych sadów, podobnych do tych w Holandii, Niemczech czy Włoszech (Południowym Tyrolu). Przełomowym momentem było udzielenie Polsce pomocy ze strony Ministerstwa Rolnictwa i Rybołówstwa Królestwa Niderlandów – dla podniesienia produkcyjności naszych sadów otrzymaliśmy w latach 1992–93 100 tys. odwirusowanych drzewek jabłoni nowych odmian na podkładce ‘M.9’. Założono z nich 11 „holenderskich” sadów w różnych rejonach Polski – 9 w gospodarstwach prywatnych i 2 w ośrodkach naukowych. Opiekowali się nimi doradcy holenderscy.
Tak opisywał to prof. dr hab. Augustyn Mika z Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach. „Ogromnym wyzwaniem podjętym przez prof. E. Makosza i niezwykłą odwagą było sprowadzenie do Polski w 1987 r. drzewek na niezbadanej pod kątem przydatności w polskich warunkach karłowej podkładce ‘M.9’, uszlachetnionej nowymi, również niesprawdzonymi odmianami. Profesorowi Makoszowi udało się wprowadzić nowości i wdrożyć je do praktyki, a wynikało to z dobrego i żywego kontaktu z sadownikami oraz talentu zjednywania osób, które po wysłuchaniu prof. Makosza czuły się wręcz zobowiązane do wprowadzania w swoich gospodarstwach odważnych zmian”.
Z czasem wyzwanie podjęli sadownicy z innych rejonów Polski i … tak produkują do dzisiaj!
Kolejna jego idea „Duże partie jednolitego towaru” – od momentu wstąpienia do Unii Europejskiej zyskała na znaczeniu i pozostaje aktualna do dzisiaj.
Eberhard Makosz urodził się 23 marca 1932 r. w Lichyni (woj. opolskie). W 1963 r. ukończył z tytułem mgr. inż. Wydział Ogrodniczy SGGW w Warszawie. Doktorem nauk rolniczych SGGW został w 1970 r.; a habilitował się w zakresie ekonomiki ogrodnictwa ISK w Skierniewicach w 1982 r. W 1990 r. został prof. nadzw. Akademii Rolniczej w Lublinie, a profesorem zwyczajnym nauk rolniczych – w 1997 r.
Był asystentem i adiunktem w Zakładzie Doświadczalnym ISK w Brzeznej (1963–1983), dyrektorem tego Zakładu (1971–1981), wiceprezesem Związku Spółdzielni Ogrodniczo-Pszczelarskiej w Nowym Sączu (1983–1987), Kierownikiem oddziału terenowego COBRO w Nowym Sączu (od 1988 r.), kierownikiem Katedry Nasiennictwa i Szkółkarstwa Ogrodniczego AR w Lublinie (X.1991–II. 1995 r.), kierownikiem Katedry Ekonomiki Ogrodnictwa w latach 1995–2002.
Był też wielkim społecznikiem: członkiem prezydium Komitetu Zagospodarowania Ziem Górskich PAN w Krakowie (1980–1998), a od 1998 r. wiceprzewodniczącym tej organizacji; członkiem – Polskiego Towarzystwa Nauk Agrotechnicznych (od 1994 r.), International Society for Horticulture Science (od 1974 r.), Prognosfruit (od 1991 r.), Polskiego Towarzystwa Nauk Ogrodniczych (od 2000 r.); wiceprzewodniczącym Towarzystwa Rozwoju Sadów Karłowych (1989–1994), a od 1994 r. przewodniczącym Zarządu tej organizacji, przewodniczącym Stowarzyszenia Rozwoju Ogrodnictwa Małopolskiego w Nowym Sączu (1997–1988), członkiem Związku Sadowników Polskich (od 1995 r.), członkiem (od 1995 r.), przewodniczącym (1997–2000) Rady Nadzorczej Lubelskiej Giełdy Rolno-Ogrodniczej w Elizówce k. Lublina, członkiem Rady Nadzorczej Centrali Spółdzielni Ogrodniczych w Warszawie.
Był autorem ponad 600 publikacji, głównie z zakresu ekonomiki sadownictwa, w tym 55. oryginalnych prac naukowych, podręcznika, 5. książek i 10. broszur o tematyce sadowniczej i szkółkarskiej, 53. doniesień naukowych i ok. 480. artykułów popularnonaukowych. Promotor 40. prac magisterskich i 9. przewodów doktorskich.
Zorganizował 50 ogólnopolskich i międzynarodowych konferencji oraz seminariów sadowniczych i szkółkarskich w Lublinie i w Limanowej, około 1000 szkoleń dla sadowników, 30 wyjazdów szkoleniowych sadowników i szkółkarzy polskich do różnych krajów świata, m.in. Stanów Zjednoczonych, Indii, Japonii, Iranu, Kanady, Chin, Brazylii.
Za działalność na rzecz polskiego ogrodnictwa, głównie sadownictwa otrzymał: Srebrny Krzyż Zasługi (1971 r.), Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1978 r.), 2 nagrody Ministra Rolnictwa (1974 r., 1976 r.), nagrodę PAN (1974 r.), nagrodę Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego (1976 r.), nagrodę im. St. Staszica (1985 r.), medal Komisji Edukacji Narodowej (1996 r.), Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2005 r.), Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2012 r.) oraz wiele odznak regionalnych, spółdzielczych i resortowych.
Katarzyna Kupczak, Piotr Grel
Uroczystości pogrzebowe Pana Profesora Eberharda Makosza odbędą się w środę 6 czerwca o godzinie 14:00 w kościele parafialnym w Brzeznej.