Przędziorki (owocowiec i chmielowiec) to groźne przez cały sezon wegetacyjny szkodniki upraw sadowniczych. Najwięcej szkód mogą jednak dokonać w okresie kwitnienia i tuż po nim, w fazie początkowego wzrostu zawiązków owocowych.
[envira-gallery id=”41488″]
Lustracje w okresie bezlistnym
Przeprowadzając lustracje w owocujących sadach jabłoniowych (fot. 1) i gruszowych (fot. 2) na przedwiośniu tego roku zauważyłam dużą liczbę zimowych jaj przędziorków, głównie przędziorka owocowca, co świadczyło o grożącej ogromnej presji szkodnika. W tym okresie jaja były łatwe do zauważenia gdyż miały kolor czerwony i bez większych trudności znaleźć je można było u nasady krótkopędów, w zagłębieniach kory na krótkopędach, w okolicach pąków oraz w rozwidleniach pędów (zazwyczaj od spodu – fot. 3).
Przędziorek chmielowiec rozwija się inaczej niż owocowiec, gdyż w jego przypadku zimują zapłodnione samice w szczelinach kory, które dopiero po wyjściu z kryjówek zimowych składają jaja.
Szkodliwość
Szkodliwość przędziorków, niezależnie od gatunku, polega na wysysaniu soków z roślin, szczególnie z ich młodych tkanek. Taki sposób żerowania powoduje uszkodzenia skórki na młodych organach, w tym na młodych zawiązkach owocowych. Jest to niekorzystne, ponieważ w momencie gwałtownego wzrostu zawiązków owocowych, w obrębie uszkodzeń powstają skorkowacenia, co w efekcie powoduje powstanie ordzawień na owocach.
W pełni sezonu wegetacyjnego szkodliwość przędziorków jest nieco inna. Żerując głównie na liściach powodują ich osłabienie oraz ograniczenie transpiracji, co bezpośrednio może przełożyć się na niedorastanie owoców. Ponadto obecność przędziorków ogranicza pobieranie składników pokarmowych dostarczanych roślinom dolistnie, co jest nie bez znaczenia jeżeli chodzi o jakość i wielkość plonu (drobnienie i problemy z wybarwianiem się owoców).
Intensywność rozwoju
Przędziorki w sprzyjających warunkach (wysoka temperatura i niska wilgotność powietrza) rozmnażają się bardzo intensywnie. W sezonie mogą mieć nawet 5 pokoleń. W pełni sezonu, gdy ich populacja jest znaczna, niemożliwe jest zwalczenie przędziorków w 100%, tym bardziej, że dobór preparatów jest ograniczony.
Zwalczanie
W okresie bezlistnym. W ochronie przed przędziorkami najistotniejszy jest okres wczesnowiosenny do kwitnienia drzew owocowych. Istotnym zabiegiem ograniczającym liczebność przędziorków na progu sezonu wegetacyjnego jest opryskiwanie drzew olejami parafinowymi. Zabieg ten przeprowadzony właściwie zredukuje populację przędziorków zanim wylęgną się z jaj zimowych i dokonają szkód w najbardziej istotnym okresie, czyli w czasie kwitnienia jabłoni i tuż po nim.
Do ochrony jabłoni i ograniczenia liczby jaj zimowych przędziorków zarejestrowane są trzy preparaty: Promanal 60 EC, Treol 770 EC oraz Catane 800 EC. Zalecane jest ich stosowanie w okresie bezlistnym, tuż przed pękaniem pąków. Jeżeli pogoda jest niesprzyjająca (zimno i pada deszcz) zabieg można opóźnić do fazy zielonego pąka (wyjątek Catane 800 EC).
Przed różowym pąkiem na jabłoniach. Nie wszyscy sadownicy stosują do pierwszych zabiegów preparaty olejowe. W takim przypadku konieczne jest zastosowanie preparatów niszczących zimowe jaja i wylegające się z nich larwy. Proces ten następuje zwykle między zielonym, a różowym pąkiem na jabłoniach. Preparatami zalecanymi wówczas są: Apollo Plus 060 OF (chlofentezyna), Nissorun 050 EC (heksytiazoks), Magus 200 SC, Ortus 05 SC. W celu zwiększenia skuteczności zabiegu można zastosować jednocześnie preparaty umożliwiające zwalczenie wszystkich stadiów rozwojowych przędziorków.
Preparaty siarkowe stosowane przed kwitnieniem w celu zabezpieczenia jabłoni przed mączniakiem ograniczają również liczebność przędziorków oraz pordzewiacza jabłoniowego.
Po kwitnieniu. Jeżeli po kwitnieniu (fot. 4) w wyniku lustracji stwierdzona zostanie obecność przędziorków na poziomie przekraczającym próg ekonomicznego zagrożenia (szkodliwości), wówczas warto sięgnąć, np. po selektywny w stosunku do owadów pożytecznych preparat Envidor 240 SC (spirodiklofen). Można zastosować go jeden raz w sezonie i najlepiej właśnie po kwitnieniu. Preparat ten działa długo i na wszystkie stadia rozwojowe przędziorków hamując ich rozwój i nie pozwalając przechodzić do kolejnej fazy rozwojowej. Nie działa na samce, stąd długo można obserwować formy ruchome na liściu, co wcale nie świadczy o niezadziałaniu preparatu, ani o konieczności zastosowania kolejnego zabiegu. By możliwe było zastosowanie Envidoru 240 SC, konieczne jest ciepło w trakcie i po zabiegu. Preparat ten można stosować w temperaturze od 10°C i nie wyższej niż 25°C, przy wilgotności powietrza nie niższej niż 50% (zalecenia producenta). Najbardziej optymalna temperatura to 16-18°C. Pełną skuteczność można ocenić dopiero po 7 dniach od wykonania zabiegu.
Preparatami częściowo selektywnymi w stosunku do owadów pożytecznych są Omite 30 WP i Omite 570 EW (propargit). Oba zwalczają wszystkie ruchome stadia rozwojowe, ale nie niszczą jaj. Podczas opryskiwania należy pamiętać o dodaniu zwilżacza, wówczas skuteczność zabiegu będzie wyższa. Preparat najlepiej jest stosować w temperaturze powyżej 20°C, wówczas wykazuje najwyższą skuteczność.
Można wybrać również inny preparat roztoczobójczy, np. Ortus 05 SC (fenpiroksymat), Sanmite 20 WP (pirydaben) lub Magus 200 SC (fenazachin) – są one skuteczne na wszystkie ruchome stadia przędziorków (za wyjątkiem jaj zimowych).
Po kwitnieniu i w czasie wzrostu zawiązków owocowych nie polecam stosowania preparatów mających szerokie spektrum działania, np. z grupy pyretroidów. Wykazują one skuteczność w zwalczaniu wielu szkodników równocześnie, ale może się to okazać ostatni skuteczny zabieg. Stosując te preparaty nie tylko ograniczeniu ulega populacja szkodników, przeciwko którym są używane, ale również i innych znajdujących się wówczas w sadzie owadów, szczególnie tych pożytecznych.
Czynniki decydujące o skuteczności ochrony
- wczesne ograniczenie populacji przędziorków, najlepiej jaj zimowych i młodych larw (oleje parafinowe);
- dokonywanie częstych lustracji na obecność roztoczy, najlepiej co 2 tygodnie;
- wyznaczanie na podstawie lustracji terminów i wybieranie odpowiednich dla nich preparatów roztoczobójczych, uwzględniając rotację nie tylko preparatów, ale grup chemicznych, by uniknąć powstawania odporności;
- stosowanie zalecanych ilości wody do zabiegów przeciwko przędziorkom, do oleju parafinowego 1000-1500 l/ha, a dla pozostałych akarycydów po kwitnieniu i w czasie wzrostu zawiązków owocowych, w zależności od wielkości korony – 500-750 l/ha;
- stosowanie akarycydów ze zwilżaczami (wyjątek oleje parafinowe i Envidor 240 SC);
- w miarę możliwości wybieranie preparatów selektywnych, czyli bezpiecznych dla owadów pożytecznych, a zarazem ograniczających wszystkie gatunki roztoczy (np. Envidor 240 SC lub Omite 570 EW);
- niedopuszczanie do silnego namnożenia się szkodników, ponieważ przy znacznej ich liczebności nie ma skutecznych metod ograniczenia ich populacji.
fot. 1-4 A. Łukawska
