W nowoczesnych nawozach dolistnych do chelatowania mineralnych składników pokarmowych wykorzystywane są aminokwasy, które są naturalnymi związkami organicznymi budującymi białka. Te ostatnie pełnią w roślinach kilka funkcji: budulcową (strukturalną), metaboliczną (enzymy) i transportową. Aminokwasy w nawozach są organicznym nośnikiem składników pokarmowych. Dzięki temu, że tworzą z nimi bardzo małe i obojętne elektrycznie cząsteczki, umożliwiają szybkie i wydajne pobieranie ich przez rośliny (kilka godzin po aplikacji) oraz są w nich sprawnie transportowane. Z tych powodów możliwe jest zmniejszenie w tego typu nawozach zawartości mineralnych składników pokarmowych (w porównaniu do składu standardowych nawozów dolistnych) przy jednoczesnej gwarancji ich całkowitego pobrania oraz wykorzystania.
[envira-gallery id=”40424″]
Aminokwasy wykorzystywane w nawozach pozyskiwane są z białek roślinnych (np. z glonów, kukurydzy) lub zwierzęcych w drodze hydrolizy enzymatycznej bądź chemicznej. Sposób ich pozyskiwania, czyli rodzaj procesu prowadzącego do rozbicia białek na pojedyncze aminokwasy gwarantuje ich aktywność biologiczną. Hydroliza enzymatyczna jest kosztownym procesem, odbywającym się przy udziale enzymów i prowadzącym do uzyskania pełnowartościowych, wolnych aminokwasów typu L. Tylko takie są bioaktywne, czyli mogące być wykorzystane przez rośliny jako gotowe elementy budulcowe. Hydroliza chemiczna (przy użyciu kwasu lub zasady) jest procesem mniej kosztownym, dzięki czemu nawozy zawierające uzyskane w ten sposób aminokwasy mają zwykle niższą cenę. Hydroliza chemiczna jest jednak destrukcyjna nie tylko dla białek, lecz także dla aminokwasów, wiele z nich ulega uszkodzeniu, przez co stają się mało wartościowe (typu P) i nie mogą uczestniczyć w odżywianiu roślin, ponieważ nie są aktywne biologicznie i nie będą wykorzystywane jako gotowe elementy budulcowe białek.
Rośliny same wytwarzają potrzebne im aminokwasy, ale ich synteza jest procesem wymagającym dużych nakładów energetycznych. Podanie gotowych aminokwasów pozwala roślinom zaoszczędzić energię, szczególnie w okresach krytycznych, np. stresu abiotycznego (przymrozków, suszy, nadmiaru wilgoci). Aminokwasy są prekursorami syntezy wielu fitohormonów, w tym regulatorów wzrostu, stąd dolistne ich dostarczenie roślinom umożliwi im wytworzenie większej ilości hormonów (np. wzrostu). To z kolei wpłynie na szybszy przyrost masy nadziemnej i podziemnej roślin oraz plonu owoców.
Gotowe rozwiązania
Na rynku jest obecnie wiele nawozów zawierających aminokwasy. W zależności od zawartości mineralnych składników pokarmowych, nawozy takie są zalecane do użycia w odpowiedniej fazie rozwojowej roślin, a także w okresach krytycznych (np. po przymrozku, po gradzie – fot. 1, w czasie długotrwałej suszy, przy niskiej wilgotności powietrza i gleby, w okresach nadmiaru wilgoci – fot. 2, długotrwałych opadów lub nawet w przypadku fitotoksyczności środków ochrony roślin – ś.o.r. lub nawozów). Poniżej przedstawiam krótkie opisy nawozów z aminokwasami dostępnych w Polsce (w kolejności alfabetycznej nazw produktów).
ActiCal – płynny nawóz wapniowy przedsiębiorstwa Arkop. Zawarty w nim wapń jest schelatowany aminokwasami. Przeznaczony do dokarmiania upraw sadowniczych i szybkiego dostarczenia roślinom wapnia w okresach wzmożonego zapotrzebowania na ten składnik. Z opisu wynika, że ogranicza ryzyko wystąpienia niedoboru tego składnika i poprawia jakość owoców. Należy go stosować, począwszy od ruszenia wegetacji, a następnie po kwitnieniu co około 14 dni.
AminoPower – nawozy z tej serii znajdują się w ofercie firmy Ekoplon. Zawierają aminokwasy i peptydy oraz są wzbogacone różnymi pierwiastkami. AminoPower Wapniowy 11 zawiera 46% aminokwasów i peptydów, 11% wapnia oraz mikroelementy. Jest to nawóz bezazotowy i bezchlorkowy. W uprawie gatunków sadowniczych zaleca się stosować go od ukazania się pąków kwiatowych. Nawożenie tym preparatem należy zakończyć na 20 dni przed zbiorem owoców. Niezalecane jest mieszanie go z olejami, insektycydami fosforoorganicznymi oraz fungicydami miedziowymi. AminoPower Antystres Micro oprócz aminokwasów i peptydów (31%) zawiera magnez (6%) i mikroelementy (Fe, Mn, Zn, B, Cu i Mo). Podwyższona zawartość glicyny, proliny i kwasu glutaminowego ma indukować wytrzymałość roślin na stres abiotyczny i korzystnie wpływać na kondycję, wzrost i rozwój roślin. Zgodnie z zapewnieniami producenta pozytywnie oddziałuje także na płodność kwiatów i zawiązanie owoców poprzez poprawę zapylenia i zapłodnienia. Ze względu na działanie biostymulujące, jest szczególnie zalecany do stosowania w uprawach sadowniczych w okresach wychodzenia roślin ze stresów (susza, niska temperatura) oraz przed kwitnieniem, po kwitnieniu i w czasie wzrostu zawiązków owocowych.
AminoPower ResiPhos PK zawiera aminokwasy i peptydy (31,2%), azot organiczny (5%), fosfor jako P2O5 (15%), potas jako K2O (10%) i węgiel organiczny (17%). Fosfor i potas w nawozie występują w postaci fosforynu potasu, który dobrze rozpuszcza się w wodzie, jest łatwo przyswajalny przez rośliny oraz ma korzystnie wpływać na ich zdrowotność poprzez indukowanie tolerancji na czynniki biotyczne (chorobotwórcze patogeny, szkodniki) i abiotyczne (środowiskowe). Producent podaje, że stymuluje on w roślinach powstawanie naturalnych fitoaleksyn, elicitorów, związków fenolowych i lignin oraz, że działa na roślinę biostymulująco. Zastosowanie AminoPower ResiPhos PK w połączeniu ze ś.o.r. ma powodować zwiększenie penetracji w roślinie substancji aktywnej z cieczy roboczej.
Aminosol® firmy Azelis Poland Sp. z o.o. jest organicznym nawozem aminokwasowym, zawierającym 21 różnych aminokwasów pozyskiwanych z białek zwierzęcych. Jest polecany do dokarmiania dolistnego roślin ogrodniczych samodzielnie lub w mieszaninach z nawozami i ś.o.r.
W drugim przypadku ma poprawiać wchłanianie składników pokarmowych i substancji czynnej z ś.o.r., zwiększać stopień ich wykorzystania, podnosić bezpieczeństwo ich stosowania oraz zmniejszać ewentualne uszkodzenia tkanek roślinnych. Buforuje pH roztworów oraz wykazuje jednocześnie właściwości zwilżacza i środka poprawiającego przyczepność. Aminokwasy obecne w tym nawozie, po pobraniu przez rośliny biorą czynny udział w wielu procesach metabolicznych zachodzących w roślinach, dzięki czemu korzystnie oddziałują na wiele z nich a rośliny nie muszą wydatkować energii na ich syntezę. Nawóz ma odżywiać rośliny, zwiększać ilość i wielkość ich komórek (także w owocach), ograniczać opadanie zawiązków, wspomagać regenerację roślin po uszkodzeniach i stresach. W przypadku śliw redukować występowanie symptomów szarki na liściach i owocach.
AminoQuelant® to seria produktów zawierających aminokwasy oferowanych przez Grupę Osadkowski. AminoQuelant®-Ca jest aminokwasowym nawozem wapniowym wzbogaconym w bor, który może być wykorzystywany do szybkiego dostarczenia roślinom wapnia, składnika gwarantującego jakość i pozbiorczą trwałość owoców. AminoQuelant®-Mg zawiera magnez i można stosować go już przed kwitnieniem drzew oraz po, w okresach zwiększonego zapotrzebowania roślin na Mg.
AminoQuelant®-K low pH to produkt o pH 7,0 oraz niskim współczynniku zasolenia. Dobrze rozpuszcza się nawet w twardej wodzie, a dzięki obojętnemu pH może być stosowany ze wszystkimi ś.o.r. i nawozami OSD. W uprawach sadowniczych nawóz ten można aplikować od ukazania się pierwszych zielonych części roślin przez cały okres wzrostu zawiązków owocowych. Liczbę zabiegów w sezonie wegetacyjnym należy dopasować do aktualnych warunków pogodowych, kondycji roślin, wielkości plonu, a także ryzyka wystąpienia warunków stresowych.
Amiwap to nawóz zalecany do stosowania 20–30 dni po kwitnieniu i stanowiący ofertę Fruit Akademii (ZZO Warka). Zawarty w nim wapń jest skompleksowany aminokwasami, co ma zapewnić jego szybkie i efektywne pobieranie po dolistnej aplikacji, zapobiegając niedoborom wapnia.
Boramin Ca to nawóz aminokwasowy firmy Tradecorp, wzbogacony borem i przeznaczony do dolistnego odżywiania wapniem, który zapobiega niedoborom tego składnika w okresach krytycznych dla roślin (przede wszystkim w czasie wzrostu zawiązków owocowych). Można go aplikować już od końca kwitnienia drzew owocowych i przez cały okres wzrostu zawiązków owocowych. Nie wykazuje fitotoksyczności, nawet gdy jest nanoszony przy wysokiej temperaturze.
Calkorium Liquide płynny z oferty ProCam Polska ma właściwości antystresowe dla roślin. Zawiera kompleks nawozowy, na który składają się: aminokwasy, mikroelementy, wapń i magnez oraz dobrze rozpuszczalne: azot, fosfor i potas. Jest szczególnie polecany do stosowania w okresach, w których rośliny mają problemy z pobraniem wody i składników pokarmowych z gleby. Można go stosować w uprawach sadowniczych samodzielnie lub łącznie z większością fungicydów (polecane jest jednak wcześniejsze wykonanie próby w małej ilości wody celem wykluczenia ewentualnych mineralizacji i wytrącania osadów w cieczy roboczej). Calkorium Liquide płynny ma poprawiać wzrost i rozwój roślin, wielkość i jakość plonu oraz podnosić ich tolerancję na stres (m.in. przymrozek, suszę). Z opisu wynika, że wspomaga także rośliny podczas wychodzenia ze stresu, np. po uszkodzeniach ś.o.r. i nawozami dolistnymi, gradem.
Delfan® Plus firmy Tradecorp jest produktem, który może być stosowany doglebowo lub dolistnie i zawiera wolne, biologicznie aktywne aminokwasy pochodzenia zwierzęcego typu L-α. Zadaniem tego preparatu jest dostarczenie roślinom azotu i aminokwasów. Zgodnie z zaleceniami producenta, może być stosowany samodzielnie w celu złagodzenia negatywnych skutków stresu w roślinie, ponieważ wykazuje działanie biostymulujące. Może być również wykorzystany jako nośnik dla nawozów mineralnych, gdyż ma zwiększać rozmycie kropli na liściach, ograniczać zmywanie z nich roztworów oraz polepszać zwilżenie ich powierzchni, efektem tego ma być ułatwienie pobierania nanoszonych dolistnie substancji i podnoszenieefektywności zabiegów. Dodanie Delfanu Plus do nawozów wapniowych ma powodować gromadzenie się większych ilości wapnia w owocach.
FoliQ® AminoVigor z oferty firmy Kazgod zawiera fosfor, potas, bioregulatory, aminokwasy, witaminy i mikroelementy. Jest polecany do wspomagania procesów regeneracyjnych w roślinach od początku wegetacji do zbioru owoców oraz do stymulacji tolerancji roślin na choroby i stresy abiotyczne. Dzięki właściwościom zwilżającym ma poprawiać przyczepność stosowanych z nim innych produktów (nawozów i ś.o.r.).
Maximus to seria nawozów firmy Ekoplon, które zawierają specjalną formułę pochodnych aminokwasów, organicznych związków heterocyklicznych i substancji kompleksujących – MPC2. Jej druga generacja działa biostymulująco i antystresowo. Dodane do kompleksu MPC2 dwie nowe substancje będą przyczyniać się do prawidłowego uwodnienia roślin w warunkach suszy, a po ustąpieniu stresu aminokwasy z MPC2 mają być szybko metabolizowane wchodząc w skład białek, chlorofilu i innych związków. Maximus AminoMicro to wieloskładnikowy, bezazotowy nawóz zawierający glicynę – aminokwas niezbędny w procesie tworzenia tkanek roślinnych oraz w syntezie chlorofilu wykorzystany do kompleksowania kationów metali (Mg, Mn, B, Zn, Cu, Fe i Mo). Nawóz ten ma poprawiać kondycję roślin, podnosić ich tolerancję na stresy abiotyczne oraz pobudzać do wzrostu i rozwoju. Może być stosowany jako niwelator niedoborów składników pokarmowych lub w warunkach utrudniających ich pobieranie oraz w celu dokarmienia i regeneracji roślin w warunkach stresowych.
Megafol to zawierający aminokwasy i białka roślinne, witaminy, betainy oraz hormony roślinne produkt firmy Amagro. Poleca się go stosować w celu wspomagania rozwoju wegetatywnego, poprawy plonowania, usprawnienia transportu wody i asymilatów oraz zwiększenia wytrzymałości roślin na stres (m.in. wskutek przymrozków, gradobicia). W przypadku wystąpienia stresu zalecane jest zwiększenie dawki nawozu i zastosowanie go przed lub bezpośrednio po jego wystąpieniu.
Metalosate to seria koncentratów nawozowych firmy Albion (w Polsce oferuje je firma Agrosimex Sp. z o.o.) przeznaczonych do dokarmiania roślin (dostępne są pojedyncze składniki lub koncentraty wieloskładnikowe). Zawierają aminokwasy skompleksowane ze składnikami pokarmowymi – ich połączenia tworzą obojętne elektrycznie cząsteczki, łatwe do pobierania (3–4 godz. po aplikacji), przyswajania przez rośliny oraz transportu wewnątrz nich. Nawóz Metalosate Calcium ma mieć wysoką skuteczność w podnoszeniu zawartości wapnia w owocach, co przekłada się na poprawę ich jakości oraz ogranicza straty wywołane chorobami fizjologicznymi (np. gorzką plamistością podskórną).
Metalosate Fe® polecany jest do dokarmiania roślin żelazem. Metalosate Multimineral zawiera Ca i Mg oraz wiele mikroelementów kompleksowanych aminokwasami. Metalosate Potassium zawiera 24% potasu i jest przeznaczony do regeneracji uszkodzeń mrozowych po ruszeniu wegetacji i do likwidacji niedoborów potasu (1–3 zabiegi po kwitnieniu).
NaturalCrop SL to organiczny nawóz azotowy oferowany przez firmę NaturalCrop Poland. Jest przeznaczony do stosowania dolistnego i fertygacji. Zawiera pełnowartościowe aminokwasy i peptydy pozyskane na drodze hydrolizy enzymatycznej z białka zwierzęcego. W składzie ma 9% azotu organicznego, 56% aminokwasów (w tym 80% lewoskrętnych, łatwo przyswajalnych przez rośliny i gotowych do włączenia w procesy metaboliczne) i 24% węgla organicznego. Oprócz korzystnego oddziaływania na rośliny ma poprawiać efektywność zabiegów (przy łącznym stosowaniu z nawozami i ś.o.r.) ochrony i dokarmiania. Według producenta pełni on rolę nawozu, biostymulatora i adiuwanta dzięki tworzeniu na powierzchni roślin powłoki polipeptydowej ograniczającej odparowywanie i spłukiwanie cieczy roboczej.
Plonvit to seria płynnych nawozów makroelementowych firmy Intermag, zawierających także mikroelementy (B, Cu, Fe, Mn, Mo, Zn), witaminy oraz aminokwasy. Nowościami w serii są Plonvit® Energy (bogaty w fosfor), który ma stymulować rozwój systemu korzeniowego i pozytywnie wpływać na jego regenerację po uszkodzeniach. Jak zapewnia producent wpływa on na lepsze zawiązywanie pąków kwiatowych oraz magazynowanie większej ilości składników zapasowych w owocach.
Plonvit® Quality ma korzystnie oddziaływać na gospodarkę wodną roślin, regulację przemian i transport węglowodanów oraz zwiększenie wytrzymałości na niską temperaturę. Plonvit® Action zapewniać ma kompleksowe zaopatrzenie roślin w składniki pokarmowe, a Plonvit® Up – w azot.
Protifert LMW oferowany przez firmę ARJO Sp. z o.o. zawiera naturalne aminokwasy (w tym: hydroksyprolinę, prolinę i glicynę) i peptydy, azot (organiczny 8%, aminowy 0,5%), węgiel organiczny 26%.
Jest polecany do stosowania dolistnego i fertygacji. Według opisu wykazuje on działanie biostymulujące polegające na łagodzeniu objawów stresów wywołanych niekorzystnymi czynnikami zewnętrznymi, pobudzaniu roślin w okresach krytycznych (m.in. wznowienie wegetacji, formowanie kwiatów, różnicowanie pąków kwiatowych, zawiązywanie owoców) i łagodzeniu objawów fitotoksyczności spowodowanej niewłaściwym stosowaniem ś.o.r. lub nawozów.
Radifarm firmy Amagro jest produktem zalecanym do stosowania doglebowego. Dzięki zawartości aminokwasów, protein, witamin, saponin i pierwiastków śladowych ma wpływać stymulująco na rozwój systemu korzeniowego po posadzeniu roślin. Zawartość polisacharydów i betainy ma ułatwiać penetrację oraz translokację wody i substancji pokarmowych w roślinie, co ogranicza stres związany z jej przesadzaniem. Zawarte w Radifarmie składniki bezpośrednio związane są z mechanizmem wytrzymałości na stresy abiotyczne i biotyczne występujące szczególnie w pierwszej fazie ukorzeniania się roślin, zwłaszcza w okresie wytwarzania korzeni włośnikowych. Zalecany jest do stosowania podczas sadzenia drzewek, np. przez moczenie korzeni w roztworze przed wysadzeniem.
Tecamin Max, Tecnokel Amino B, Tecnokel Amino Ca, Tecnokel Amino Mix, Tecnokel Amino Zn to nawozy organiczno-mineralne z oferty firmy Agroconsult, zawierające makro- i mikroelementy kompleksowane aminokwasami pochodzenia roślinnego. Nawozy te przeznaczone są do stosowania dolistnego oraz doglebowego w celu szybkiego dostarczenia roślinom brakującego w danym okresie składnika pokarmowego. Tecamin Max zawiera azot i bioaktywne aminokwasy typu L oraz m.in. kwasy huminowe i fulwowe, witaminy, polisacharydy, betainy, które w przypadku wystąpienia stresu abiotycznego mają pomóc roślinie powrócić do równowagi, usprawnić transport składników pokarmowych i substancji odżywczych tam, gdzie są one niezbędne (kwiaty i owoce). Zgodnie z informacją zawartą w opisie, preparat sprawdza się szczególnie w antyprzymrozkowej „ochronie” kwiatów. Ze względu na działanie antystresowe może być aplikowany w sezonie wegetacyjnym przed zapowiadanym trudnym okresem lub po jego wystąpieniu (np. suszy lub nadmiaru wilgoci), a także jesienią w celu lepszego zimowania roślin. Preparatów z grup Tecamin i Tecnokel zawierających bioaktywne aminokwasy typu L nie należy aplikować podczas pełnego nasłonecznienia i przy wysokiej temperaturze, w dni upalne o niskiej wilgotności powietrza, a także podczas opadów deszczu i stresu wodnego.
Terra Sorb® complex to nawóz wieloskładnikowy oferowany przez Grupę Osadkowski. Zawiera aminokwasy typu L-α uzyskane w drodze hydrolizy enzymatycznej. Dostarcza roślinom również wielu mikroelementów. Można go stosować w mieszaninach z innymi nawozami i ś.o.r. Według opisu po aplikacji rośliny są dobrze odżywione, co ma mieć odzwierciedlenie w ich kondycji (wykazują wigor nawet w warunkach niesprzyjających wzrostowi i rozwojowi). Poleca się go od wczesnej wiosny do letniego wzrostu zawiązków owocowych, przed wystąpieniem czynników stresowych, w celu przygotowanie roślin do niekorzystnych warunków (przymrozki, susza, nadmiar opadów deszczu, grad) i po przebytym stresie w celu regeneracji roślin.
Wuxal® AminoPlus firmy F&N Agro zawiera naturalne, biologicznie czynne aminokwasy pochodzenia roślinnego, auksyny, witaminy oraz mikroelementy. Producent zaleca stosować ten nawóz samodzielnie (dolistnie, doglebowo lub przez instalację nawodnieniową) jako preparat biostymulujący rośliny, na które zadziałały niekorzystne warunki środowiska wywołujące stres. Można go też wykorzystywać w mieszaninach z nawozami bądź ś.o.r. (poprawia ich przyczepność, zwilżenie liści oraz ma właściwości optymalizujące pH roztworu). Efekt działania preparatu Wuxal® AminoPlus na roślinach, jak wynika z opisu, objawia się np. poprzez lepiej rozwinięty system korzeniowy, który przez sprawniejsze pobieranie wody i składników mineralnych będzie poprawiał wzrost i rozwój części nadziemnej roślin, w tym plon. W ofercie tej samej firmy jest też Wuxal® Aminocal, który zawiera m.in. naturalne dodatki polipeptydowe oraz aminokwasy. Jest to nawóz wapniowy przeznaczony do późnego zapobiegania gorzkiej plamistości podskórnej, poprawy właściwości przechowalniczych oraz lepszego wybarwienia owoców. Nie zawiera azotu mineralnego, a tylko wapń i mikroelementy, dzięki czemu, stosowany w drugiej połowie okresu wegetacyjnego, nie pobudza roślin do wzrostu. Jego pH (około 4,0) ułatwia pobieranie starszym owocom wapnia przez skórkę.
Viva to produkt do stosowania doglebowego z oferty Amagro. Ma w składzie aminokwasy i proteiny, kwasy humusowe, polisacharydy oraz witaminy. Jego działanie ma polegać na wspomaganiu wzrostu korzeni, kwitnienia, zawiązywania oraz wzrostu owoców. Poprawiać ma również strukturę gleby w strefie korzeniowej przez pozytywne oddziaływanie na mikroflorę glebową.
fot. 1, 2 A. Łukawska
