W 2010 r. warunki wegetacji były bardzo niekorzystne dla drzew i krzewów owocowych. Chłodna i deszczowa pogoda utrudniała lub wręcz uniemożliwiała prowadzenie ochrony upraw sadowniczych, a w konsekwencji nasiliło się występowanie chorób i szkodników. Ponadto z uwagi na zimno i opady deszczu w czasie kwitnienia niedostateczny był oblot pszczół, co wpłynęło na słabe zawiązanie owoców. Niekorzystnie na poziom plonów i jakość owoców wpłynęła też lipcowa susza. Według wstępnych szacunków GUS, globalne zbiory owoców z drzew obniżą się w stosunku do danych z 2009 r. o 18% i wyniosą 2,55 mln ton. Zbiory wiśni (według GUS) spadły o 18% do 155 tys. ton, a jabłek obniżą się o 17% do 2,18 mln ton (rys. 1). Według ocen producentów i innych uczestników rynku, spadek zbiorów wiśni był jednak znaczniejszy (nawet o 50%). Wyższe od lipcowego szacunku GUS może być też zmniejszenie zbiorów jabłek.
[envira-gallery id=”41929″]
Rekordowo wysokie ceny skupu wiśni w 2010 r.
Duży spadek zbiorów spowodował bardzo istotny wzrost cen skupu wiśni (rys. 2). W przypadku owoców wcześniejszych odmian przeznaczonych dla przetwórstwa, ceny oscylowały wokół 1,5-2 zł/kg i były ponad dwukrotnie wyższe niż w 2009 r. Ceny oferowane przez zakłady przetwórcze za przeznaczone do mrożenia owoce ‘Łutówki’ (dominującej w skupie realizowanym przez przemysł) w początkowym okresie oscylowały wokół 2,5-2,7 zł/kg (loko zakład), a na początku sierpnia przekroczyły w niektórych zakładach 3 zł/kg. Przeciętne ceny wiśni przeznaczonych do mrożenia wyniosą 2,5-2,6 zł/kg, co oznacza trzykrotny wzrost w porównaniu z tymi z 2009 r. Ceny skupu wiśni są najwyższe w obecnej dekadzie. Ponad trzykrotnie wyższe (na poziomie 2-2,3 zł/kg) są również ceny skupu wiśni przeznaczonych do produkcji zagęszczonego soku. Wzrost cen, niezależnie od dużego spadku zbiorów, jest też rezultatem wyraźnego konkurowania o surowiec zakładów sektora sokowniczego i zamrażalniczego. Podrożały także wiśnie deserowe (ok. 10-15% produkcji towarowej tych owoców), za które płacono dwa razy więcej niż w 2009 r. W tym sezonie produkcja wiśni była opłacalna dla producentów. W dwu poprzednich latach ceny skupu stanowiły około 50% kosztów produkcji tych owoców. Niskie ceny w latach 2008-2009 przyczyniły się do zaniedbania sadów wiśniowych, co również miało wpływ na poziom zbiorów tych owoców w 2010 r.
Spadek zbiorów i podaży sezonie 2010/11 zadecyduje o znaczącym w obniżeniu produkcji mrożonych wiśni i koncentratu soku wiśniowego. Przy tegorocznych cenach skupu, dla pokrycia kosztów produkcji mrożonych wiśni oraz soków zagęszczonych niezbędne byłoby uzyskanie rekordowych notowań w eksporcie tych produktów – odpowiednio ok. 1,1-1,15 euro/kg (rys. 3) i ok. 4 euro/kg (przy kursie 4 zł/euro). Zwiększeniu cen przetworów z wiśni na rynku europejskim sprzyjać będzie obniżenie podaży tych owoców niemal we wszystkich krajach europejskich – głównie w Serbii, na Węgrzech i w Niemczech, ale należy spodziewać się trudności z akceptowaniem przez odbiorców rekordowych cen w polskiej ofercie eksportowej. Opłacalność przetwórstwa wiśni będzie więc w bieżącym sezonie zdecydowanie niższa od relatywnie wysokiej w dwu poprzednich sezonach. W przypadku umocnienia złotego, wobec euro, przetwórstwo wiśni, może być nieopłacalne.
Jabłka będą droższe
Zmniejszenie zbiorów jabłek w Polsce spowoduje wzrost cen skupu jabłek, zarówno kierowanych dla przetwórstwa (rys. 2), jak i przeznaczonych do spożycia bezpośredniego. Przewiduje się, że w sezonie 2010/11 r. ceny płacone przez zakłady produkujące zagęszczony sok jabłkowy przekroczyć mogą 0,30 zł/kg, wobec 0,15-0,17 zł/kg w dwu poprzednich sezonach. Wyższe od spodziewanych w obecnym sezonie, były jedynie ceny skupu jabłek przemysłowych w sezonach 2007/08 r. i 2005/06 r. Ceny eksportowe koncentratu jabłkowego, z uwagi na spadek podaży w Polsce i w Europie, będą wyższe niż w 2009/10 r., kiedy to wynosiły 0,72 euro/kg. O ostatecznym ich poziomie zadecyduje jednak podaż koncentratu z Chin. Wielkość eksportu w latach 2009/10 wskazuje, że chińskie zapasy tego produktu będą duże jeszcze na początku sezonu bieżącego (100-250 tys. ton). Utrzymanie opłacalności produkcji zagęszczonego soku jabłkowego na poziomie z sezonu 2009/10, przy cenach skupu wynoszących 0,30-0,35 zł/kg, wymagałoby uzyskania cen eksportowych (rys. 3) na poziomie ok. 1-1,2 euro/kg (przy kursie 4 zł/euro). W obecnej dekadzie ceny eksportowe powyżej 1 euro/kg notowane były jedynie w sezonach 2005/06-2007/08.
