Powoli kończy się zima, czas zatem na pierwsze przygotowania do kolejnego sezonu wegetacyjnego. O czym powinniśmy pamiętać, biorąc pod uwagę metodę zrównoważonej produkcji owoców?
Formowanie i cięcie drzew
Jak powszechnie wiadomo, optymalnym czasem na cięcie jabłoni jest okres bezlistny. Mimo że ze względu na fizjologię drzew najlepiej jest, jeśli wykonujemy je w drugiej połowie zimy, to jednak organizacja prac w gospodarstwie wpływa na jego przyspieszenie i często czynność tę zaczyna przeprowadzać się już w grudniu. Pamiętajmy, że cięcie wykonywane wcześniej zwiększa podatność drzew na uszkodzenia mrozowe, a zatem ich podatność m.in. na choroby kory i drewna. Ponieważ sposób cięcia zależy od stanu zapąkowania, zabieg ten zawsze należy poprzedzić obserwacjami pąków, jakie w danym sezonie wytwarzane są na pędach (wegetatywne lub kwiatowe) i ocenić ich jakość. Przed rozpoczęciem cięcia warto też sprawdzić kondycję drzew. W tym celu nacina się nożem pnie i grube konary drzew (korę i drewno) oraz pędy i pąki na długo- i krótkopędach. Zbrązowienia i czarne smugi świadczą o ich przemarznięciu. W przypadku silnych przemarznięć cięcie trzeba opóźnić nawet do przełomu kwietnia i maja.
Zima w naszym kraju przebiegała dość łagodnie, dzięki czemu stan przezimowania drzew na ogół powinien być dobry. W związku z tym cięcie uwzględniające stan zapąkowania drzew i wielkość plonowania w ubiegłym roku powinno przynieść oczekiwane efekty w postaci pożądanej wielkości kwitnienia, a potem owocowania. W naszym kraju dominująca metodą cięcia drzew jest tzw. cięcie na klik, które polega na systematycznej wymianie pędów w taki sposób, aby w koronie pozostawały te najbardziej produktywne – 2–3-letnie. Pożądane są korony w kształcie wrzeciona lub wysmukłego stożka o bocznych pędach grubszych i szerszych u podstawy, a węższych i młodszych w środkowych i najwyższych partiach drzew. Systematyczna wymiana pędów sprawia, że drzewa są cały czas młode, co zapewnia coroczne obfite owocowanie. Należy pamiętać, że owoce o wysokiej jakości powstają przede wszystkim na 2- i 3-letnich pędach. To właśnie takich pędów powinno być najwięcej w koronie drzewa.
Warto pamiętać, że odpowiednie cięcie drzew, prowadzące do uzyskania koron lepiej prześwietlonych i bardziej przewiewnych, znacząco ułatwia walkę z wieloma agrofagami (umożliwiając lepszą penetrację cieczy roboczej). Z kolei zwiększona penetracja promieni słonecznych oraz powietrza w obrębie takich koron ogranicza rozwój chorób, co w istotny sposób pisuje się w strategię integrowanej oraz ekologicznej produkcji, ograniczając liczbę niezbędnych zabiegów ochrony.
Zabiegi fitosanitarne w sadzie
Cięcie zimowe można traktować także jako ważny zabieg fitosanitarny. Podczas obchodu sadu należy zwracać uwagę na obecność na drzewach pędów porażonych przez różne choroby, m.in.: mączniaka jabłoni, raka drzew owocowych, raka bakteryjnego, zgorzel kory czy zarazę ogniową. Wycinając takie pędy, usuwamy z sadu źródło infekcji tych chorób, co ogranicza ich rozwój i rozprzestrzenienie się w sezonie wegetacyjnym.
Zimowe cięcie to także moment, w którym możemy prowadzić pierwsze w sezonie lustracje pod kątem obecności szkodników. W tym czasie w spękaniach czy pofałdowaniach kory, rozwidleniach pędów, w pobliżu pąków czy krótkopędów mogą być widoczne złoża jaj przędziorka owocowca. Zimujące jaja tego szkodnika są intensywnie czerwone i lekko spłaszczone. W przypadku przędziorka chmielowca zimują zapłodnione samice o karminowym zabarwieniu – można je dostrzec w spękaniach kory lub na zaschniętych liściach pozostałych na drzewach (oczywiście zimują także samice na liściach opadłych).
W trakcie zabiegów fitosanitarnych można także zauważyć jaja mszyc. Czarne, błyszczące jaja mszycy jabłoniowo-babkowej składane są zazwyczaj pojedynczo u podstawy pąków, na krótkopędach i jednorocznych przyrostach, w miejscach pofałdowania kory lub jej zagłębieniach. Czarne jaja mszycy jabłoniowej są natomiast matowe i składane na ogół w większe złoża na powierzchni jedno- i dwuletnich pędów.
Łagodny przebieg zimy sprawia, że w ostatnich latach łatwo znaleźć kolonie zimujących osobników bawełnicy korówki (larwy i dorosłe) w innych, niż typowe dla nich, miejscach zimowania (jak korzenie, szyjka korzeniowa czy odrosty korzeniowe drzew). Coraz częściej szkodniki te obserwowane są także w spękaniach kory na pniu i gałęziach.
Usuwanie z sadu porażonych pędów oraz wczesne lustracje na obecność szkodników (ułatwiające podjęcie decyzji o wprowadzeniu celowanych zabiegów zwalczających) to czynności początkowo wydające się pracochłonnymi, jednak przy odpowiedniej wprawie okazują się być bardzo proste. Warto o nich pamiętać, gdyż wpisują się one w strategię zrównoważonej produkcji owoców, która sprzyja ochronie środowiska naturalnego.
Regulacja owocowania
W uprawach konwencjonalnych najbardziej skuteczne w regulacji owocowania jest wcześnie przeprowadzone przerzedzanie chemiczne kwiatów i zawiązków z wykorzystaniem zarejestrowanych do tego celu bioregulatorów. Do przerzedzania kwiatów jabłoni można także użyć tiosiarczanu amonu (ATS) oraz mocznika.
W uprawach integrowanych i ekologicznych do regulacji owocowania można wykorzystać nawozy wapniowo-siarkowe oraz urządzenia przeznaczone do przerzedzania mechanicznego. Metoda mechaniczna jest bardziej przyjazna dla środowiska naturalnego w porównaniu z przerzedzaniem chemicznym i może być stosowana w uprawach integrowanych i ekologicznych. Przeznaczone są do tego specjalne maszyny podłączane do traktora.
Źródło: materiały prasowe Związek Sadowników RP
