Druga połowa jesieni to najlepszy moment na wykonanie wapnowania. Podczas rozmowy dr Mariola Wrochna z wydziału Ogrodnictwa, Biotechnologii i Architektury Krajobrazu SGGW w Warszawie opowiedziała o wielu zaletach tego zabiegu.
Kiedy warto zastosować wapnowanie w sadach i jagodnikach?
Mariola Wrochna (M.W.): W uprawach wieloletnich bardzo ważne jest odpowiednie przygotowanie gleby pod nową kwaterę. Na etapie wymiany nasadzeń należy zoptymalizować warunki uprawy. Najpierw trzeba pobrać próby glebowe. Pierwszą analizą, którą wykonujemy jest pomiar pH. Na podstawie wyniku określamy czy gleba wymaga wapnowania. Najczęściej wymaga, ponieważ nasze gleby naturalnie się zakwaszają i jest to wynikiem tego, że zazwyczaj parowanie wody jest mniejsze niż opady – czyli występuje przemywanie składników pokarmowych w głąb profilu glebowego. Glebę wapnujemy przed założeniem sadu, późnym latem bądź jesienią, mieszając z nią nawóz wapniowy. Nie łączymy nawożenia wapniowego z żadnym innym, ani mineralnym, ani organicznym.
Jak odpowiednio dobrać nawóz?
M.W.: Dobór nawozu uzależniony jest od właściwości fizyko-chemicznych gleby. Nawozy wapniowe, w zależności od formy, w jakiej występuje wapń, dzielimy na tlenkowe (zawierające CaO) i węglanowe (zawierające CaCO3). Nawozy wapniowe tlenkowe stosuje się na glebach ciężkich i średnich (powyżej 20% części spławialnych). Dzięki nim szybko można uzyskać wysoki odczyn pH, nawet powyżej 7. Wolno działające nawozy wapniowe węglanowe stosuje się zazwyczaj na glebach lekkich, organicznych oraz do odkwaszania podłoży w uprawach pod osłonami.
Jak często należy wapnować pole i czy jest to zależne od rodzaju gleby?
M.W.: Wapnowanie należy wykonywać regularnie ze względu na to, że gleba cały czas się zakwasza, a duża część składników mineralnych jest wywożona wraz z plonem. Stanowiska uprawowe w pobliżu dużych miast narażone są na opady kwaśnych deszczy. Zaleca się wapnowanie gleb lekkich co 2–3 lata mniejszymi dawkami (2–3 tony/ha), natomiast gleb ciężkich rzadziej większymi dawkami (do 5 ton/ha). Proces stabilizowania się odczynu gleby jest procesem długotrwałym, który zleży od jej składu granulometrycznego, czyli pojemności kompleksu sorpcyjnego oraz zawartości próchnicy. Im większa jest pojemność kompleksu sorpcyjnego i zawartość próchnicy, tym stabilizacja odczynu zachodzi wolniej – jest to zjawisko pozytywne. Dlatego z ostrożnością należy podejść do wapnowania gleb lekkich. Zawierają one mało substancji organicznej, mają małą pojemność kompleksu sorpcyjnego i nie posiadają dobrych właściwości buforowych.
O czym jeszcze należy pamiętać jeśli chodzi o wapnowanie?
M.W.: Wapnowanie stabilizuje odczyn gleby, co z kolei przyczynia się do poprawy jej właściwości fizyko-chemicznych, cieplnych i zwiększa przyswajalność składników pokarmowych przez rośliny. Maksyma głosi: „wapno wzbogaca ojców, a zubaża synów”. W dłuższej perspektywie bowiem wapnowanie wpływa na wyczerpanie składników mineralnych, szczególnie w wypadku niestosowania innego nawożenia. Można temu zapobiec uzupełniając zawartość pozostałych pierwiastków w glebie. Od wapnowania do zastosowania innych nawozów należy zachować 2–3-tygodniowy odstęp.
Odpowiednie pH gwarantuje dobrą przyswajalność składników pokarmowych. Odczyn gleby wywiera bardzo duży wpływ na dostępność fosforu dla roślin. Zarówno zbyt wysokie jak i zbyt niskie pH ogranicza przyswajanie tego makroelementu. Warto też pamiętać, że pH powyżej 6,5 zmniejsza przyswajalność mikroelementów, jednak w glebach użytkowanych sadowniczo nie stanowi to dużego problemu (wyjątkiem jest bor – bardzo łatwo wymywany z gleby). Zabiegi związane z nawadnianiem oraz intensywną uprawą przyspieszają proces zakwaszania gleby. Wymieszanie nawozów wapniowych z glebą przyspiesza ich działanie oraz zmniejsza straty wapnia. Wykonanie wapnowania jest utrudnione na plantacjach wieloletnich. Zabieg powinien mieć miejsce w czasie suchej i bezwietrznej pogody.
Podsumowując, proszę powiedzieć jakie zabiegi są najkorzystniejsze przed założeniem plantacji wieloletniej?
M.W: Korzystna dla gleby jest przerwa czasowa, po likwidacji starych nasadzeń, a przed nasadzeniem nowych. Jednak w praktyce taka przerwa w uprawie trwa co najwyżej 1,5 roku. W tym czasie optymalnie jest dwu- lub trzykrotnie uprawiać rośliny na nawóz zielony i za każdym razem przyorać go, wykonując orkę głęboką. Można wykorzystać mieszanki gatunków roślin, lub różne gatunki po sobie. Przed założeniem sadu należy wykonać także analizę gleby, zbadać zawartość składników pokarmowych dla roślin i na tej podstawie ustalić dawkę wapnowania i nawożenia. Warto pamiętać, aby przed założeniem sadu zastosować nawozy fosforowe, ponieważ fosfor przemieszcza się w profilu glebowym bardzo wolno.
Dziękuję za rozmowę,
MK
