Jaka przyszłość czeka uprawę porzeczek i agrestu w Polsce? Na to pytanie będę starał się odpowiedzieć podczas mojego wykładu na konferencji Jagodowe Trendy 2023 w Kraśniku. Trudności w utrzymaniu opłacalności produkcji nas również nie omijają, ale próbujemy wyjść im naprzeciw, dlatego wspólnie z kilkoma innymi plantatorami utworzyliśmy spółdzielnię rolników.
Wśród wyzwań, z którymi mierzą się obecnie plantatorzy owoców jagodowych należy wymienić coraz mniejszą liczbę środków do ochrony plantacji przed chorobami i szkodnikami, rosnące koszty produkcji (w tym koszty siły roboczej), a także konkurencję z importem (w szczególności) spoza UE. Negatywnie na sytuację wpływa także niekontrolowane rozmnażanie materiału szkółkarskiego i wzrost nasadzeń po sezonie dobrych cen, często z sadzonek niskiej jakości. Poza tym, na rynku wciąż mamy do czynienia z huśtawką cenową i brakiem stabilizacji, co prowadzi do oszczędności na ochronie i nawożeniu, a w efekcie do pogorszenia kondycji plantacji.
Widać to szczególnie w przypadku agrestu. Z roku na rok obserwujemy spadek powierzchni uprawy tego gatunku w Polsce. W 2020 roku agrest uprawiano w Polsce na 1732 hektarach, w 2021 na 1743, w 2022 na 1606, a w 2023 roku na 1488 hektarach. W 2024 areał ten najprawdopodobniej będzie jeszcze nieco niższy. Również na rynku porzeczek obserwujemy huśtawkę cenową, która uniemożliwia planowanie produkcji.
Rozchwiany rynek wynika w dużej mierze z braku porozumienia z przetwórcami, którzy nie traktują indywidualnych producentów jako partnerów w handlu. Nie bez znaczenia jest też brak dostępu do informacji o stanach magazynowych – plantatorzy nie mają świadomości, co dzieje się na rynku koncentratów i mrożonek. W polskim rolnictwie i sadownictwie nie doceniamy istoty, wagi i znaczenia danych.
Być może dobrym posunięciem byłoby zbudowanie osobnego systemu do raportowania danych z rynku rolnego, szczególnie z rynku owoców i warzyw, który w tej materii wyraźnie „kuleje”. Jak doskonale wiemy, dane takie po pierwsze uchronią nas przed spekulantami, a po drugie (jeśli będą odpowiednio dokładne) pozwolą również na taki dobór areałów poszczególnych upraw, że przełoży się to pozytywnie na opłacalność i stabilizację produkcji.
W jaki sposób poprawić swoją sytuację? Spróbuje to wyjaśnić na przykładzie naszej Spółdzielni, gdzie niezależnie od udziałów i wielkości gospodarstwa każdy głos członka ma taką samą „siłę”.
Paweł Jaruga, Stowarzyszenie Lubelska Porzeczka
Konferencja Jagodowe Trendy odbędzie się w dniach 24-25 listopada w Kraśniku. Szczegółowy program: https://jagodowetrendy.pl/
